Od zarania dziejów zwierzęta, które były ludziom mało znane
jak na przykład ropuchy, żaby, pijawki, wykorzystywane były przez
szamanów, czarownice i uzdrowicieli do sporządzania magicznych
eliksirów.
Z czasem na podstawie obserwacji reakcji ludzkiego organizmu na
zawarte w ciele tych zwierząt substancje, znachorzy nauczyli się
sporządzać mikstury lecznicze zawierające w swoim składzie
elementy ciała, lub wydzieliny gruczołów wyżej wymienionych
zwierząt. Ta tajemna wiedza przekazywana była z pokolenia na
pokolenie, aż do początków współczesnej medycyny. Wówczas
wydzieliny ciała do tej pory uznawanych za magiczne zwierząt ,
zostały poddane analizie chemicznej, a występujące w nich
substancje chemiczne zostały opisane. Przez lata naukowcy badają,
jakie są możliwości wykorzystania ich w farmakologii.
W wielu przypadkach badania ukierunkowane zostały przez przekazy
o zastosowaniu ich w pierwotnej medycynie naturalnej.
I tak w medycynie naturalnej stosowano wydzielinę gruczołów
jadowych ropuchy szarej. Eliksiry zawierające ten jad w składzie
podawano dla podniesienia u pacjenta ciśnienia krwi, wzmocnienia
serca i poprawy samopoczucia.
Badania składu chemicznego jadu ropuchy szarej wykazały, że
zawarte w nim substancje czynne farmakologicznie, takie jak
bufotenina, terpenoid, czyli bufotalina, pirrol, serotonina,
tryptamina.
Bufotalina w przemyśle farmaceutycznym wykorzystywana jest do
produkcji leków nasercowych. Bufotenina wpływa na układ nerwowy,
ma działanie halucynogenne. Niektóre ropuchy są na tyle trujące,
że mogą spowodować zgon, gdy dziecko lub zwierze domowe poliże
skórę płaza.
Indianie z Ameryki Południowej od wieków wykorzystują
sproszkowany jad żaby chwytnicy zwinnej do tak zwanych obrzędów
Kombo. Chwytnica to jaskrawo zielona żaba, która wygląda, jakby
była pokryta woskiem.
Jest to rytuał, podczas którego przez uszkodzoną przez
przypalenie rozżarzonym kadzidełkiem skórę do organizmu człowieka
wprowadzany jest sproszkowany jad żaby amazońskiej.
Według Indian wprowadzenie do ludzkiego ciała silnie toksycznego
jadu żaby pozwala leczyć wiele chorób a między innymi raka,
chorobę Alzheimera , AIDS, bezpłodność, chorobę Parkinsona.
Według indiańskich szamanów zatrucie jadem powoduje reakcję
obronną organizmu i naturalne oczyszczenie ze wszystkiego, co
szkodliwe. Jad żaby amazońskiej jest tak silny, że zdarzają się
wypadki śmiertelne wśród uczestników ceremonii.
Analiza chemiczna jadu żaby amazońskiej wykazała, że zawiera
on dermorfinę. Jest to substancja o koło 200 razy silniej
działająca przeciwbólowo niż morfina, działa ona bezpośrednio
na centralny układ nerwowy.
Leki zawierające dermorfinę podawane są na przykład koniom ,
aby mimo bolesnej kontuzji mogły brać udział w gonitwie.
Stosowanie pijawek w lecznictwie
Kolejnym zwierzęciem wykorzystywanym w medycynie naturalnej jest
pijawka. Przez wieki ludzkość nie znała przyczyny korzystnego
wpływu przystawiania pijawek lekarskich. Pojawiały się takie
teorie, jak na przykład teoria humoralna, w której winę za różne
dolegliwości, przypisywano płynom znajdującym się w naszym ciele.
Według tej teorii, pijawki lub upuszczanie krwi, miały przywracać
równowagę między płynami.
Ponieważ jednak pozytywne efekty ich stosowania były widoczne,
ale nie zostały potwierdzone w naukowy sposób, pijawki owiane
tajemniczością i magią uważane były za lekarstwo.
Dopiero w dwudziestym wieku poddano analizom chemicznym
substancje wydzielane przez pijawki.
Efektem tego było wyizolowanie hirudyny – substancji, którą
pijawka wpuszcza do organizmu żywiciela, aby jego krew nie krzepła.
Wiedza ta pokazała, że nasi przodkowie dobrze zaobserwowali
lecznicze działanie przystawiania pijawek. To, co kiedyś nazywano
upuszczaniem „złej krwi” w rzeczywistości było likwidowaniem
mikro zakrzepów przy pomocy wpuszczonej do krwiobiegu hirudyny.
W drugiej połowie dwudziestego wieku powrócono do stawiania
pijawek lekarskich. Badania wykazały, że są one niezastąpione w
likwidowaniu obrzęków po przeszczepach. Zawarte w ślinie pijawki
lekarskiej związki stymulują powstawanie nowych naczyń
krwionośnych, dzięki czemu wzrasta szansa na przywrócenie
prawidłowego krążenia w przeszczepionym narządzie.
Pijawki lekarskie wykorzystywane są również w medycynie
sportowej.
Hirudoterapię stosuje się najczęściej przy urazach
mięśniowych. Zabieg wymaga od terapeuty gruntownej znajomości
anatomii. Pijawka musi zostać przystawiona w odpowiednim punkcie w
odpowiednim czasie po urazie. Tylko wtedy jest szansa na szybsze
odzyskanie sprawności i powrotu do treningu.
Podsumowanie
Obecnie nikt nie wierzy w magiczne właściwości ropuch, żab i
pijawek. Wiemy, że wszystkie opisane w księgach ludowych znachorów
ich tajemne moce są efektem składu chemicznego wydzielanych przez
nie wydzielin.
Ich cenne właściwości wykorzystywane są we współczesnej
medycynie. Naukowcy nadal poszukują nowych możliwości zastosowania
substancji przez nie wydzielanych w leczeniu nękających ludzkość
chorób. Niestety, większość z tych substancji, wykazuje bardzo
dużą toksyczność i z tego powodu, ich stosowanie w lecznictwie,
jest na razie mocno utrudnione.