Ortoreksja – gdy zdrowe jedzenie zamienia się w chorobę

Zdrowe odżywianie to jeden z najważniejszych
czynników, który odpowiada za stan naszego zdrowia oraz długość
życia.

Niestety, ale dla niektórych osób, przesadna
dbałość o zdrowy styl życia staje się obsesją i prowadzi do
zaburzenia, zwanego ortoreksją.

Ortoreksja, podobnie, jak inne zaburzenia
odżywiania, może mieć ostre konsekwencje zdrowotne.

Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać
ortoreksję i jak zmienia ona nasze życie.

Czym jest ortoreksja?

W tej dolegliwości osoba chora przykład
obsesyjną uwagę do zdrowego odżywiania. Choroba jest określana
zarówno jako zaburzenie dietetyczne, jak i psychiczne.

W przeciwieństwie do innych zaburzeń odżywiania,
w ortoreksji przykłada się nadmierną uwagę do jakości, a nie do
ilości jedzenia. W przeciwieństwie do bulimii i anoreksji, ludzie
chorujący na ortoreksje, raczej nie przykładają uwagi do swojej
masy ciała.

Zamiast tego, obsesyjnie dbają o to, by jeść
jak najzdrowiej i zwracają ogromną uwagę na to, jakie korzyści
zdrowotne przynosi im jedzenie.

Osobę z ortoreksją możesz wyobrazić sobie jako
blogerkę, która każdą wolną chwilę poświęca na rozwijanie
wiedzy o żywności i je tylko najzdrowsze superfoods, a potem
opisuje to na stronie. Taką osobą była na przykład Jordan
Younger, blogerka z USA.

Zaszokowała ona swoich 70 000 followersów na
Instagramie pisząc, że zdrowe odżywianie było dla niej taką
obsesją, że przełożyło się na niedożywienie.

W tej chwili, ortoreksja nie jest opisywana jako
choroba, jednak pod względem szkodliwości na organizm, można ją
porównać do bulimii, jedzenia kompulsywnego czy innych zaburzeń
odżywiania.

Termin wprowadził Steven Bratman, amerykański
lekarz, który sam cierpiał na ortoreksję. Musiał on unikać
jedzeniu bardzo wielu pokarmów, ponieważ w dzieciństwie cierpiał
na alergie. Z czasem stało się to jego obsesją.

Moim zdaniem, bardzo dużo osób podejmuje błędne
decyzje dietetyczne na podstawie niesprawdzonych informacji
dostępnych w sieci, co z czasem, prowadzi do znacznego zubożenia
diety.

Co wywołuje ortoreksję?

Pierwsze stadia ortoreksji to po prostu zmiana
trybu życia na zdrowszy. Niestety, ale niektóre osoby robią krok
za daleko w kierunku zdrowego odżywiania i pozytywna dieta, zamienia
się w pułapkę.

Osoba chorująca na ortoreksję, poświęca
mnóstwo czasu na wybranie odpowiednich produktów spożywczych i
analizę ich składu. Czynnikiem ryzyka ortoreksji jest
perfekcjonizm, silne przygnębienie i odczuwanie przyjemności z
kontrolowana swojego ciała.

Wyższe ryzyko wystąpienia tej choroby mają
osoby, pracujące w służbie zdrowia, lub których kariera jest
związana ze zdrowiem.

Przekłada się to na częste występowanie
ortoreksji u pracowników służby zdrowia, osób pracujących w
branży rozrywkowej i sportowców. Złośliwie dorzuciłbym do tej
grupy także blogerów zajmujących się zdrowiem.

Na ortoreksję chorują lepiej wykształcone
osoby, które mają dobry stan materialny i interesują się
zdrowiem. Dokładna przyczyna choroby jest nieznana.

Jak często występuje ortoreksja?

Trudno to ocenić jednoznacznie, ponieważ nie da
się jasno odróżnić osoby interesującej się zdrowym odżywianiem,
od kogoś, kto ma ortoreksję.

Przyczynia się do to tego, że nie wiemy, jak
często występuje ortoreksja. W tej chwili brakuje uniwersalnych
kryteriów, które pozwalają ocenić, kiedy zdrowe odżywianie
zamienia się w chorobę.

Aby dokładnie ocenić wpływ choroby na zdrowie,
trzeba przeanalizować stosunki danej osoby z innymi osobami, wpływ
choroby na zdrowie psychiczne i wiele innych czynników.

Gdy cierpisz na ortoreksję, nie poprzestajesz
jedynie na zdrowym odżywianiu się. Zmienia się ono w obsesje na
temat jedzenia i wpływa na zmniejszenie masy ciała, albo na to, że
zrywasz kontakty ze znajomymi, którzy odżywiają się w sposób,
którego nie tolerujesz.

W dużym przybliżeniu można ocenić, że ta
choroba występuje z podobną częstotliwością, co inne zaburzenia
odżywiania.

Jeśli fascynują Cię wiadomości na temat
zdrowego odżywiania, zwracaj uwagę na to, czy nie wpływają one
negatywnie na Twoje zdrowie.

Jak diagnozuje się ortoreksję?

Kluczowe jest ustalenie granicy, między zdrowym
odżywianiem a ortoreksją. W tym celu służy dwuetapowy test.

1. Obsesyjne skupianie się na zdrowym
jedzeniu

Dbanie o zdrowie jest pozytywne, ale jeśli każdym
zakupom w sklepie towarzyszy ogromny stres, nie można mówić o
zdrowiu. Objawami ortoreksji są między innymi:

Zachowania i myśli: Zachowania kompulsywne lub
natrętne myśli związane z lękiem o to, czy dokonujemy pozytywnych
wyborów zdrowotnych.

Przygnębienie: jeśli złamiemy ustanowione przez
siebie zasady dietetyczne, dopada nas depresja, wstyd, lęk przed
chorobą lub skażeniem i inne objawy fizyczne oraz emocjonalne.

Znaczne ograniczenia dietetyczne – dieta wraz z
biegiem czasu staje się coraz bardziej restrykcyjna. Osoba chorująca
przeprowadza coraz bardziej restrykcyjne posty i terapie
oczyszczające.

2. Zachowania, które przeszkadzają w
codziennym funkcjonowaniu

Nadmierne dbanie o zdrowie wpływa także na
codzienne życie. Dzieje się tak między innymi z następujących
powodów:

Niektóre osoby stale szukają nowych informacji
na temat zdrowego trybu życia i stosują się do zaleceń, które
nie mają uzasadnienia naukowego.

Negatywny wpływ ortoreksji na nasze zdrowie

Negatywne działania ortoreksji na zdrowie, można
podzielić na trzy kategorie.

1. Efekty fizyczne

Nie ma zbyt wielu badań na temat tej
dolegliwości, jednak ma ona efekty podobne, do dobrze znanych
zaburzeń odżywiania.

Unikanie jedzenia wielu produktów spożywczych,
powoduje niedożywienie, anemię i nieprawidłowe bicie serca,
wywołane brakiem minerałów.

Dodatkowo, mogą pojawić się trudności z
odżywianiem, zaburzenia wydzielania hormonów (prowadzące do
zaburzeń miesiączkowania), problemy z mięśniami i kośćmi, czy
zanik błony wyścielającej jelita.

W poważnych przypadkach, te dolegliwości mogą
zagrażać zdrowiu i życiu.

2. Efekt psychologiczne

Osoby cierpiące na ortoreksję źle się czują,
gdy muszą odstąpić od swojego sposobu odżywiania.

Wywołuje to u nich poczucie winy, obwinianie się,
czy też zmniejszone poczucie własnej wartości. Odstąpienie od
diety może być związane z chęcią przeprowadzenia „oczyszczania”
lub postu.

Dochodzi do tego ogromna ilość czasu
poświęconego na analizę, czy jedzenie jest zdrowe, czy też nie.
Moim zdaniem, w sieci znajdziemy informacje potwierdzające trujące
właściwości dowolnego pokarmu. Przykładowo – chleb zawiera
węglowodany, które prowadzą do otyłości i „karmią raka”.
Warzywa są modyfikowane genetycznie i pryskane pestycydami, a mięso
zawiera antybiotyki i hormony. To informacje, na które trafiamy
codziennie w internecie. Jeśli zaczniemy analizować te informacje
samemu i potraktujemy je w 100% serio, to istotnie, będziemy mogli
zginąć z głodu.

Osoba cierpiąca na ortoreksję, nie zdaje sobie
sprawy z tego, że informacje na temat właściwości zdrowotnych
produktów w sieci nie są pisane tak, aby przekazać pełną wiedzę,
a w taki sposób, by dobrze się je czytało i budziły kontrowersje.

Poświęcanie zbyt dużej ilości czasu na analizę
tego, co będziemy jedli oraz na zakupy, przekłada się na gorsze
wyniki na innych polach działalności, jak praca.

Osoby z ortoreksją mogą mieć problemy z
podejmowaniem decyzji i nie radzą sobie na takich stanowiskach.
Skupianie się wyłącznie na swoim zdrowiu, może wywoływać
problemy w kontaktach z innymi ludźmi.

3. Wpływ na zachowania społeczne

Osoby z ortoreksją muszą mieć poczucie pełnej
kontroli, jeśli chodzi o jedzenie.

Wpływa to na problemy z jedzeniem w innych
miejscach niż w domu, oraz przekłada się na tracenie ogromnej
czasu na przygotowywanie posiłków lub jedzenie.

Przykładowo, jeśli wymyślisz sobie, że
konieczne jest jedzenie co 3 godziny, zjedzenie posiłku o
odpowiedniej porze będzie dla Ciebie ważniejsze niż inne
obowiązki.

Może to prowadzić do problemów w pracy i
nieprawidłowych relacji z innymi ludźmi.

Częstym objawem u osób z ortoreksją, jest
uczucie wyizolowania społecznego.

W jaki sposób walczyć z ortoreksją?

Ortoreksja, ze względu na poważne objawy
uboczne, może być równie groźna co inne zaburzenia odżywiania.

Jeśli jest nieleczona, może spowodować poważne
zaburzenia zdrowotne.

Pierwszym krokiem, na który trzeba się zdobyć,
jest uświadomienie sobie tego, że nasza dbałość o prawidłową
dietę, jest chorobliwa.

Może być to dużym wyzwaniem, ponieważ trudno
jest nam spojrzeć na siebie z dystansu i ocenić, czy odżywiamy się
prawidłowo.

Jeśli zdajemy sobie sprawę z tego, że jesteśmy
chorzy, dobrym rozwiązaniem jest skonsultowanie się z psychologiem,
a także lekarzem ogólnym i dietetykiem.

Leczenie zależy od stanu pacjenta. Dobrym
rozwiązaniem jest na przykład stosowanie technik relaksacyjnych,
oraz uświadomienie osoby, które z zasad prawidłowej diety, są
najważniejsze.

Obecnie nie ma żadnych badań na temat
skuteczności leczenia ortoreksji.

Choroba w dużej mierze polega na tym, że
odżywiając się, kierujemy się nieprawdziwymi regułami i
informacjami i nie bierzemy pod uwagę tego, że nie wszystko co
napisane w sieci, jest prawdą.

Dbanie o zdrowy styl życia, to także
konsultowanie różnych zmian w diecie z dietetykiem. Jeśli
zauważyłeś, że masz coraz większe problemy z wybraniem czegoś
do jedzenia w sklepie lub w restauracji, być może potrzebujesz
pomocy dietetyka.

Podsumowanie

Moim zdaniem, bardzo ważne jest to, by jeść
świadomie i wiedzieć, które produkty są zdrowe, a które wpływają
niekorzystnie na zdrowie.

Niestety, ale rzetelne źródła informacji na ten
temat, rzadko kiedy są dla nas atrakcyjne i znacznie częściej,
czerpiemy swoją wiedzę z „sensacyjnych” i dobrze
promowanych pozycji oraz artykułów. Ich autorami często nie są
nawet lekarze.

Stosowanie się do zaleceń z niesprawdzonych
źródeł, nie przekłada się na zdrowie, a może mieć negatywny
wpływ na stosunki społeczne, życie zawodowe lub doprowadzić do
wyniszczenia organizmu. Co gorsza, te zalecania są często
sprzeczne. Dobrym przykładem są na przykład dwie „cudowne”
diety – Dukana i dieta zasadowa, o całkowicie różnych zasadach i
produktach.

Aby uzyskać sprawdzone informacje na temat
zdrowej diety, udaj się do poradni dietetycznej. Jeśli obawiasz się
tego, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich za dużo czasu spędza na
próbach stworzenia „diety idealnej” i wpływa to
negatywnie zarówno na zdrowie, jak i stosunki z innymi ludźmi,
porozmawiaj o tym z lekarzem.