Czystek, zwany inaczej różową różą skalną jest rośliną rosnącą powoli. Posiada ona różowe kwiaty i należy do rodziny Cistaceae. Jego nazwa jest różna w zależności od miejsca, w którym występuje. Jest mieszkańcem południowej Europy oraz wschodnich wybrzeży morza Śródziemnego. Został stamtąd przeniesiony w inne rejony świata, takie jak Kalifornia w USA. [1]
W polskich sklepach można kupić przede wszystkim czystek z Albanii.
Mirra, kadzidło, złoto
Roślina jest blisko spokrewniona z gatunkami, z których w czasach starożytnych i średniowieczu czerpano substancję o tajemniczej nazwie labdanun lub ladanum. [1]
Wikipedia podaje, że labdanum jest obecnie żywicą wykorzystywaną w przemyśle kosmetycznym, gdyż posiada specyficzny, bogaty i skomplikowany własny zapach. W perfumach ten aromat określany jest jako bursztynowy. Jego rozpowszechnienie było koniecznością, gdyż wyparło z użycia ambrę, pozyskiwaną dotychczas z kaszalotów. [2]
Labdanum wykorzystuje się od wieków do tworzenia kadzideł, natomiast teraz jest ważnym składnikiem mydeł zapachowych oraz produktów do kąpieli. Pojawia się też w niektórych słodyczach. Starożytne cywilizacje do pozyskiwania tej żywicy używały unikalnej metody. Pod krzakami czystka przeprowadzano kozy. Do ich sierści przyklejała się żywica. Następnie kozy musiały zostać obstrzyżone, gdyż labdanum zasychało na sierści w formie twardych grudek. System pozyskiwania labdanum był skomplikowany i długotrwały, dlatego substancja była droga i rzadko spotykana w średniowieczu. Aby go odzyskać, trzeba było podgrzać surowiec, na przykład w upalnym słońcu. Do pozyskiwania żywicy wykorzystywano także urządzenie o nazwie ladanisterion, wykonany z długich, skórzanych pasków na rączce. Przeciągano nimi po roślinie w najgorętszej porze dnia, a przyklejoną żywicę można było łatwo oderwać i kształtować. W niektórych miejscach północnej Krety ta metoda jest wykorzystywana po dziś dzień. Obecnie nowoczesna technika pozwala na znacznie wydajniejsze zbieranie labdanum. [1]
Czystek w ogrodzie …
Roślinę wykorzystują architekci krajobrazu oraz ogrodnicy, z uwagi na piękno kwiatów. Znana jest jego wytrzymałość na suszę, rozwija się nawet wtedy, gdy rośnie na nieurodzajnej ziemi. Korzenie są odporne na działanie ognia, a po pożarach ta roślina odrasta jako pierwsza. Rośnie znakomicie na suchych nieużytkach. Pięć płatków czystka otacza jasnożółty środek. Kolor płatków może być rozmaity, od różnych odcieni różowego, do purpury i bieli. Kwiaty są zawsze pomarszczone. Z liści, które to będą bohaterem następnego wpisu, w Grecji robi się tradycyjną herbatę. Są one otoczone delikatnymi włoskami. Czystek jest piękną ozdobą każdego ogrodu, a jego liście w ciepłym klimacie utrzymują się przez cały rok. Nie toleruje on jedynie chłodu i nie rośnie tam, gdzie temperatura spada poniżej 12 stopni Celsiusza. [1]
… i w Biblii
Czystek występuje w Biblii pod postacią mirry. Uważa się, że mirra to mieszanina dwóch roślin – kadzidłowca mirry oraz właśnie żywicy labdanum. Można ją znaleźć na przykład w Księdze Psalmów oraz w Ewangelii Świętego Mateusza (2:11). Była jednym z trzech darów, które otrzymał Jezus Chrystus podczas pokłonów mędrców ze wschodu. Mirra służyła jako środek pobudzający oraz odkażający, zwłaszcza w jamie ustnej. [1]
